Nếu TS Trương Văn Phước, nguyên Quyền Chủ tịch Uỷ ban Giám sát tài chính nói: “Chỉ tiêu lạm phát năm nay không bị áp lực lớn” thì GS.TS Trần Thọ Đạt, Hiệu trưởng trường Kinh tế Quốc dân nhận định “lạm phát là biến số đáng quan tâm nhất trong năm nay, áp lực từ nay đến cuối năm là rất lớn”.
Nhiều câu hỏi về vấn đề rủi ro lạm phát đã được đặt ra tại giao lưu trực tuyến “Đi tìm động lực tăng trưởng cho kinh tế Việt Nam 9 tháng cuối năm” do Báo Trí Thức Trẻ tổ chức.
Trả lời vấn đề này, ông Trương Văn Phước, nguyên Quyền Chủ tịch Uỷ ban Giám sát tài chính cho biết cần phải nhìn lạm phát Việt Nam không chỉ trong bối cảnh kinh tế Việt Nam mà cần kết nối với bức tranh toàn cảnh của kinh tế thế giới.
Theo ông, về cơ bản, kinh tế thế giới đang ở vào một giai đoạn khó khăn: từ Mỹ đến châu Âu, Trung Quốc, Nhật Bản đều không thực sự sáng sủa. Nghĩa là có ít tín hiệu lạc quan trong xu hướng tăng trưởng kinh tế toàn thế giới. “Điều này sẽ làm tổng cầu của thế giới giảm, thương mại quốc tế cũng giảm và kéo theo áp lực giá từ thế giới không phải quá lớn đối với Việt Nam”, ông nói.
Những dự báo trước đây nhận định giá xăng dầu sẽ tăng mạnh trong năm 2019 nhưng hiện nay đã điều chỉnh theo hướng xăng dầu thế giới không tăng quá nhiều. Còn ở trong nước, việc Việt Nam tăng giá điện, giá xăng dầu vừa rồi, theo ông Phước là nhằm thực thi lộ trình thị trường hoá các hàng hoá dịch vụ cơ bản.
“Giá xăng dầu tuy có điều chỉnh nhưng Chính phủ đã có quá nhiều kinh nghiệm trong việc tăng lúc nào, tăng bao nhiêu và có biện pháp gì để hoá giải tác động của việc tăng giá đó”, ông nhận định.
Giá điện tăng vừa qua có thể có tác động nhưng không nhiều đến CPI. Bên cạnh đó giá nông sản lương thực thực phẩm đang ổn định, giá một số hàng hoá, dịch vụ công như giáo dục, y tế… dù tăng theo lộ trình nhưng áp lực cũng không lớn.
“Nhìn chung với các yếu tố bên ngoài và bên trong như thế, tôi cho rằng, chỉ tiêu lạm phát năm nay không bị áp lực lớn”, ông nói.
Nhận định của GS.TS Trần Thọ Đạt, Hiệu trưởng trường Kinh tế Quốc dân lại không giống với TS. Trương Văn Phước khi ông cho rằng lạm phát là biến số đáng quan tâm nhất trong năm 2019.
“Áp lực lạm phát từ nay đến cuối năm là rất lớn do việc tăng giá điện và xăng dầu, nếu như việc tăng giá điện đã được lượng hóa thì giá xăng dầu vẫn đang là một ẩn số”.
Ngoài ra, theo ông Đạt, mặc dù chỉ số giá tiêu dùng bình quân quý I/2019 chỉ tăng 2,63% nhưng con số này chưa hề phản ánh việc giá điện tăng mạnh là 8,36% kể từ ngày 20/3. Các kịch bản lạm phát hiện nay có thể chưa lường tới việc giá xăng dầu trong nước liên tục tăng mạnh theo giá thế giới. Bộ Tài chính cũng đã tính tới 3 kịch bản CPI năm 2019 với các giả thuyết khác nhau về diễn biến giá xăng dầu nhưng mức tăng ở kịch bản cao nhất cũng chỉ là 15%.
Ngoài rủi ro về diễn biến giá trên thế giới, ông Đạt cho biết giá bán lẻ xăng dầu trong nước năm 2019 còn bị đẩy tăng lên do thuế bảo vệ môi trường.
“Theo một nghiên cứu của chúng tôi (trường Đại học Kinh tế quốc dân), việc tăng thuế môi trường thêm 1.000 VND/lít kể từ ngày đầu năm 2019 sẽ đẩy giá xăng dầu bình quân chung tăng khoảng 5% so với năm trước, làm cho CPI ngay ở tháng đầu đã tăng khoảng 0,18% và tháng thứ hai là 0,21%”, ông nói.
Bên cạnh đó, giá xăng dầu tăng lên khiến chi phí trung gian của nền kinh tế tăng 0,39%. Điều này khiến cho giá bán cho người mua tăng lên 0,32%. “Và ở chu kỳ sản xuất sau đó, CPI có thể tăng lên là 0,47%”, ông nói.
Do vậy, vị chuyên gia này nhấn mạnh: “Kiềm chế lạm phát phải là một ưu tiên hàng đầu trong bối cảnh hiện nay. Đặc biệt việc tăng giá dịch vụ y tế, giáo dục, tăng lương cơ sở cần được cân nhắc kỹ lưỡng về thời điểm và mức độ để tránh tạo kỳ vọng về lạm phát”.
