Ảnh minh họa mâm cúng tất niên.
Theo chuyên gia Tuấn Anh, năm 2020 (Canh Tý) – vận khí là Bích Thượng thổ nên các gia đình chọn cúng tất niên vào ngày 29 hoặc 30 tháng Chạp tức ngày 23 – 24/2/2020.
Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Vũ Tuấn Anh (thường được nhắc đến với danh xưng “dị nhân đuổi mưa”) cho rằng, đã thành lệ hàng năm, các gia đình thường làm lễ cúng tất niên để tiễn năm cũ đi và đón năm mới đến.
Cúng tất niên là phong tục tập quán lâu đời của người Việt Nam được tiến hành vào chiều và tối ngày 29 hoặc 30 Tết, trước lễ cúng giao thừa.
Bên cạnh đó, bữa cơm tất niên còn có ý nghĩa nữa là sum họp, để mời ông bà, tổ tiên, những người đã khuất về ăn tết cùng con cháu.
Bữa cơm tất niên chính là thể hiện sự kết nối giữa các thế hệ trong gia đình người Việt, để tiễn năm cũ qua đi và đón mừng năm mới với tràn đầy sự hy vọng về những điều hanh thông.
Về thời gian cúng tất niên, theo chuyên gia Tuấn Anh, năm 2020 (Canh Tý) – vận khí là Bích Thượng thổ nên các gia đình nên chọn cúng vào ngày 29 hoặc 30 tháng Chạp tức ngày 23/2/2020 và 24/2/2020.
Về giờ tốt để cúng tất niên, các gia đình nên chọn cúng vào các thời điểm: 9-11h (giờ Thìn); 17 -19h (giờ Dậu); 21-23h (giờ Hợi).
Còn theo chuyên gia văn hóa Nguyễn Đức Hiển, việc chọn ngày cúng tất niên sẽ tùy thuộc vào việc lựa chọn của mỗi gia đình để đảm bảo công việc, sự góp mặt đông đủ của các thành viên.
Về lễ vật cần chuẩn bị cho lễ cúng tất niên, theo các chuyên gia, sẽ tùy từng vùng miền mà có những đặc trưng riêng.
Trong đó, như miền Bắc hay có canh măng, gà luộc, miến, xôi, bánh chưng, nem, giò lụa, giò xào….
Miền Trung hay có bánh chưng, bánh tét, giò lụa, gà bóp rau răm, thịt heo luộc, giá chua… còn miền Nam hay có bánh tét, canh măng, thịt kho tàu, gỏi tôm thịt, nem, chả giò.
Cỗ mặn hoặc chay với đầy đủ các món ăn ngày Tết, được chế biến thơm ngon tinh khiết, bày biện phải đầy đặn, trang nghiêm.
Mâm cỗ cúng thường được đặt ở một cái bàn con bên dưới, còn trên bàn thờ chính chỉ để hoa tươi, mâm ngũ quả, giấy sớ, một ít tiền vàng mã mang tính tượng trưng. Đặc biệt chú ý, hoa nên dùng hoa tươi, không nên dùng hoa giả.
Sau khi chuẩn bị mâm cơm cúng, gia chủ sẽ thắp hương và đọc văn khấn rồi các thành viên khác làm lễ vái. Sau bữa cơm tất niên, mọi người sửa soạn cúng Giao thừa, tiễn năm cũ và đón mừng năm mới.
Bài văn khấn cụ thể cho lễ tất niên theo văn khấn cổ truyền Việt Nam.
Nam Mô A Di Đà Phật! (3 lần)
– Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
– Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.
– Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.
– Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.
– Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.
– Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.
– Con kính lạy chư gia Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ …
Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm …
Tín chủ (chúng) con là: …
Trú tại…
Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.
Chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên Địa tôn thần, phụng hiến Tổ tiên, truy niệm chư linh.
Theo như thường lệ tuế trừ cáo tế, cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án toạ, phủ thuỳ chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng, bách sự như ý, vạn sự tốt lành, luôn luôn mạnh khoẻ, gia đình hoà thuận.
Thành tâm bái thỉnh, cúi xin chư vị tôn thần và gia tiên nội ngoại chứng giám phù hộ độ trì.
Nam Mô A-di-đà Phật (3 lần, 3 lạy).
Hoàng Đan, theo Trí Thức Trẻ
