Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ ông David Stilwell trả lời báo chí tại Seoul, Hàn Quốc, tháng 7/2019 (Ảnh: Yonhap)
Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương David Stilwell cáo buộc Bắc Kinh lặp lại những hành động phi pháp và quân sự hóa trên các thực thể ở biển Đông.
Trong phiên điều trần trước Ủy ban đối ngoại Thượng viện Mỹ ngày 18/9 (giờ địa phương), ông Stilwell nhắc lại thông điệp của ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Đông Á (EAS) lần thứ 9 ở Bangkok, Thái Lan, hồi tháng 8. Trong đó, ông Pompeo đưa ra tuyên bố rõ ràng lên án hành vi bắt nạt các nước khác của Trung Quốc trên biển Đông, đồng thời thúc giục ASEAN và Trung Quốc xúc tiến hoàn thành Bộ quy tắc ứng xử của các bên ở biển Đông (COC) có ý nghĩa, phù hợp với Công ước Liên hợp quốc về Luật biển (UNCLOS).
Ông Stilwell cáo buộc, từ đầu tháng 7 các tàu Trung Quốc đã tiến hành hoạt động khảo sát biển ở gần bãi Tư Chính (nằm trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Việt Nam), với sự hộ tống của các tàu hải cảnh có vũ trang và lực lượng “dân quân biển”, nhằm dọa nạt Việt Nam cùng các nước ASEAN khác trong hoạt động phát triển tài nguyên dầu khí trên biển Đông.
“Thông qua những hành vi trái phép lặp đi lặp lại và việc quân sự hóa trên các thực thể tranh chấp, Bắc Kinh đã và đang tiếp tục hành động nhằm cản trở các thành viên ASEAN tiếp cận với nguồn dự trữ năng lượng trị giá hơn 2.500 tỉ USD,” trợ lý ngoại trưởng Mỹ phát biểu trong phiên điều trần.
Trước đó, hồi tháng 8, Bộ ngoại giao và Bộ quốc phòng Mỹ cũng lần lượt lên án việc Trung Quốc liên tục vi phạm trật tự quốc tế ở khu vực Ấn Độ -Thái Bình Dương, có hành vi cưỡng ép đối với các hoạt động dầu khí lâu đời của Việt Nam ở biển Đông, làm tổn hại đến hòa bình và ổn định trong khu vực.
Trong buổi họp báo thường kỳ hôm 12/9, Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng cho biết, Việt Nam kiên quyết phản đối việc nhóm tàu Hải dương địa chất 8 của Trung Quốc tiếp tục vi phạm nghiêm trọng chủ quyền và quyền chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam đối với vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam, được quy định theo UNCLOS.
Việt Nam cũng nêu rõ quan điểm về ảnh hưởng của hoạt động vi phạm của nhóm tàu này đối với quan hệ giữa giữa hai nước và với hòa bình, hữu nghị của khu vực. Việt Nam yêu cầu Trung Quốc chấm dứt ngay vi phạm nghiêm trọng này và rút toàn bộ nhóm tàu nói trên ra khỏi vùng biển của Việt Nam.
Bà Hằng cũng cho biết, Việt Nam khẳng định quan điểm nhất quán rằng mọi hoạt động kinh tế biển của Việt Nam, trong đó có hoạt động dầu khí đều được triển khai trong vùng EEZ và thềm lục địa, hoàn toàn thuộc về Việt Nam, được xác định từ lãnh thổ đất liền, theo đúng quy định của UNCLOS 1982, mà Việt Nam và Trung Quốc đều là thành viên.
UNCLOS 1982 đã xác định rõ phạm vi và là cơ sở pháp lý duy nhất để các nước xác định phạm vi quyền hưởng các vùng biển của mình. Điều này đã được các quốc gia tuân thủ thừa nhận, bởi các thực tế xét xử cũng như sự đồng tình rộng rãi của cộng đồng luật sư quốc tế.
Do đó, không nước nào có thể đưa ra các yêu sách về các vùng biển, trong đó có biển Đông vượt quá các nội dung của UNCLOS 1982. Những yêu sách bất hợp pháp không phù hợp với UNCLOS 1982, không thể là cơ sở để khẳng định rằng có tồn tại các vùng biển tranh chấp hoặc chồng lấn. Các hành vi cản trở hoạt động dầu khí của Việt Nam là vi phạm luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982.
Liên minh châu Âu (EU), nhóm E3 – gồm Anh, Pháp, Đức – cùng các nước khác như Ấn Độ, Australia,… thời gian cũng lên tiếng cảnh báo những hành động gây hấn đơn phương ở khu vực biển Đông làm leo thang căng thẳng, ảnh hưởng đến hòa bình ổn định và trật tự khu vực.
