Nguồn gốc, ý nghĩa của ngày Vu Lan báo hiếu

Hằng năm, lễ Vu Lan trở thành ngày lễ tưởng nhớ công ơn cha mẹ và tổ tiên nói chung, nhắc nhở mỗi người biết trân trọng những gì mình đang có, nhắc nhở bổn phận làm con phải luôn nhớ đến công ơn sinh dưỡng của cha mẹ mà làm những việc hiếu nghĩa để thể hiện tình cảm và lòng biết ơn.

Vào ngày này, những người con sẽ dành cả lòng thành của mình để báo hiếu, tưởng nhớ công ơn đến cha mẹ và tổ tiên. Đồng thời, ngày lễ còn giáo dục, khuyến khích mọi người nên biết trân trọng những gì mình đang có và biết cách thể hiện lòng biết ơn đến bậc sinh thành của mình.

Lễ Vu Lan của Phật giáo đã trở thành truyền thống của tinh thần báo hiếu, báo ân, phù hợp với tinh thần tín ngưỡng thờ tổ tiên thiêng liêng của người dân Việt, là cuộc lễ mang đậm nét nhân văn, làm rạng rỡ đạo lý đền ơn đáp nghĩa của dân tộc.

Nguồn gốc lễ Vu Lan

Lễ Vu Lan xuất phát từ sự tích Phật giáo được ghi lại trong kinh Vu Lan Bồn. Theo kinh này, Lễ Vu Lan phát xuất từ thời Đức Phật. Ngài đã dạy phương thức báo hiếu cho cha mẹ ở đời này và nhiều đời khác. Người đầu tiên tiếp nhận chính là Tôn giả Mục Kiền Liên – một trong 10 vị đệ tử xuất chúng của Đức Phật.

Kinh Vu Lan Bồn có ghi lại: Ngày xưa, khi Bồ Tát Mục Kiền Liên tu thành chánh quả, tưởng nhớ mẫu thân, đã dùng tuệ nhãn kiếm tìm khắp nơi trong trời đất, liền thấy mẹ mình đang ở trong loài ngạ quỷ, bị đói khát hành hạ rất khổ sở. Thương mẹ, Ngài đã vận thần thông xuống cõi ngạ quỷ dâng bát cơm đầy cho mẹ. Rất tiếc, bà Thanh Đề còn quá sân si và bởi ác nghiệp còn quá nặng nên khi bốc cơm đưa vào miệng thì cơm biến thành lửa. Tôn giả Mục Kiền Liên không có cách nào cứu được mẹ nên Ngài liền quay về hỏi Đức Phật.

Đức Phật dạy rằng: “Dù ông có thần thông quảng đại như thế nào cũng không đủ sức cứu mẹ ông, chỉ có một cách là nhờ sự hợp lực của chư tăng khắp nơi, sau 3 tháng an cư kiết hạ cùng tập trung chú nguyện mới có thể chuyển hoá được nghiệp lực giúp mẹ ông thoát khỏi cảnh khổ”.

Tôn giả Mục Kiền Liên làm theo lời Đức Phật, cung thỉnh chư Tăng, sắm sửa lễ cúng vào ngày 15/7 âm lịch.

Sau đó, mẹ của Ngài được giải thoát. Trong dịp này Đức Phật cũng dạy: Chúng sanh ai muốn báo hiếu cho cha mẹ cũng theo cách này (Vu-Lan-Bồn Pháp) mà làm”. Từ đó, ngày Lễ Vu Lan ra đời.

Ý nghĩa ngày lễ Vu Lan báo hiếu

Trước đây, lễ Vu Lan báo hiếu được tổ chức vào đúng ngày 15 tháng 7 Âm lịch. Những năm gần đây, Vu lan trở thành một đại lễ, được nhiều nơi tổ chức kéo dài suốt cả tháng 7.

Trong tâm thức mỗi người dân Việt Nam, Vu Lan không chỉ là nghi lễ của riêng Phật giáo mà đã trở thành ngày lễ chung để những người làm con thể hiện tấm lòng hiếu thảo đối với đấng sinh thành, dưỡng dục mình. Mùa Vu Lan báo hiếu cũng là dịp để mỗi người chúng ta sống chậm lại, yêu thương nhiều hơn, gửi gắm tình cảm và có hành động thực tế báo đáp ơn cha mẹ và chia sẻ với những người xung quanh mình.

Trong lễ Vu Lan, ngoài những nghi thức thông thường như giảng kinh về đạo hiếu, phóng sinh…, những người tham dự đều được cài lên ngực áo một bông hoa hồng nhỏ. Người còn mẹ thì cài bông hồng đỏ, người không còn mẹ cài bông hồng trắng. Họ cầu nguyện cho cha mẹ đã mất được siêu thoát và nhắc nhở những người may mắn còn cha mẹ thực hành đạo hiếu, sống thương yêu.

Lễ Vu Lan báo hiếu đã trở thành nét đẹp văn hóa của người Việt Nam, là dịp để mỗi chúng ta nhắc nhở mình: “Ai còn cha xin đừng làm cha khổ, hãy nhớ câu đạo hiếu làm đầu. Ai còn mẹ xin đừng làm mẹ khóc, đừng làm buồn đôi mắt mẹ nghe không”.