Một hướng tiếp cận đường cùng.
Không biết đây là một tin vui hay tin buồn: Khi các nhà khoa học trộn những hỗn hợp chứa 4-5 loại kháng sinh vào với nhau, họ tìm được tổng cộng hơn 8.000 hỗn hợp có hiệu quả trong việc tiêu diệt vi khuẩn.
Đó là một tin vui giữa bối cảnh kháng kháng sinh đang khiến rất nhiều loại thuốc riêng lẻ trở nên vô dụng. Nhưng trên một góc nhìn khác, kết hợp nhiều loại kháng sinh cho thấy chúng ta đang đi vào “đường cùng” để giải quyết cuộc khủng hoảng.
Khi không tìm ra được kháng sinh mới, các nhà khoa học mới phải kết hợp nhiều loại kháng sinh cũ với nhau. Trước đây, chính họ đã khẳng định phương pháp này cho hiệu quả rất hạn chế. Việc trộn nhiều loại kháng sinh có thể khiến các loại thuốc tự triệt tiêu nhau.
Ngay cả khi điều đó không xảy ra, hiệu quả chống lại nhiễm trùng của loại thuốc kết hợp cũng không tăng lên là bao, và nó thậm chí còn làm cho vi khuẩn kháng kháng sinh mạnh hơn nữa.
Vậy vì lý do gì mà các nhà khoa học bây giờ phải trộn đến 4-5 loại thuốc cùng lúc?
Các nhà khoa học đang phải trộn 4-5 loại kháng sinh với nhau để tìm cách tiêu diệt vi khuẩn
Nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà sinh vật học từ Đại học California ở Los Angeles (UCLA). Trong đó, họ đã sử dụng một hệ thống thử nghiệm để xác định hàng ngàn hỗn hợp thuốc mới, kết hợp từ 4-5 loại kháng sinh ở các liều khác nhau.
Mặc dù mới chỉ là thử nghiệm, kết quả nghiên cứu này hứa hẹn sẽ cho phép chúng ta kéo dài cuộc giằng co với vi khuẩn kháng kháng sinh. Ở thời điểm hiện tại, một số vi khuẩn đã chống lại được tất cả các loại thuốc con người hiện có.
“Truyền thống [trong điều trị hiện nay] chỉ sử dụng một hoặc 2 loại kháng sinh“, Pamela Yeh, một trong những tác giả của nghiên cứu nói. “Chúng tôi đang cung cấp một giải pháp thay thế rất hứa hẹn”.
“Chúng ta không nên giới hạn bản thân chỉ dùng một loại thuốc hoặc kết hợp hai loại thuốc trong hộp y tế của chúng ta. Chúng tôi trông đợi một vài loại thuốc kết hợp [giữa 4-5 kháng sinh] này, hoặc nhiều hơn nữa, sẽ hoạt động hiệu quả hơn nhiều so với từng loại thuốc kháng sinh riêng lẻ hiện có”.
Các nhà nghiên cứu bắt đầu thử nghiệm của mình với 8 loại thuốc kháng sinh để tạo thành những tổ hợp mỗi 4-5 loại thuốc kết hợp theo liều lượng. Chúng được kiểm tra hiệu quả trong việc chống lại vi khuẩn Escherichia coli.
Tổng cộng, họ đã thử nghiệm 18.278 tổ hợp thuốc, bao gồm các liều khác nhau của mỗi loại thuốc thành phần.
Trong danh sách kết hợp bốn loại thuốc, 1.676 tổ hợp cho kết quả ngoài dự kiến; tổng cộng 6.443 tổ hợp của 5 loại kháng sinh cũng tiêu diệt E. coli hiệu quả.
Nhưng ngược lại, 2.331 tổ hợp 4 loại thuốc và 5.199 tổ hợp 5 loại thuốc khác đã tỏ ra kém hiệu quả hơn trong việc chống lại nhiễm trùng, so với mức các nhà khoa học mong đợi.
“Tôi bị thổi bay bởi con số tổ hợp kháng sinh có hiệu quả khi chúng tôi tăng số lượng thuốc kết hợp“, Van Savage, một nhà nghiên cứu khác trong nhóm cho biết. “Mọi người có thể nghĩ rằng kết hợp thuốc sẽ gây ra sự tương tác [làm giảm hiệu quả], nhưng chúng thực sự không gây ra điều đó”.
Một phần lý do, các nhà khoa học nghĩ là các loại thuốc khác nhau tấn công vi khuẩn theo nhiều cách khác nhau. Tám loại thuốc mà họ đã chọn có 6 cơ chế khác nhau để chống lại vi khuẩn E. coli, và trong một số trường hợp, kết hợp nhiều vũ khí có vẻ hiệu quả hơn một 1 vũ khí duy nhất.
“Một số loại thuốc tấn công thành tế bào, những thuốc khác tấn công DNA bên trong“, Savage nói. “Nó giống như chiến thuật tấn công một lâu đài hay pháo đài”.
Sơ đồ cho thấy các nhà khoa học đang phải kết hợp từ 4-5 loại kháng sinh với nhau
Mặc dù hiệu quả của phương pháp này đã được chứng minh bước đầu, trong môi trường phòng thí nghiệm và trên khuẩn E. coli, chúng ta sẽ phải hết sức thận trọng với ý tưởng đó. Các loại thuốc phải được lựa chọn rất cẩn thận, và các thử nghiệm sẽ còn phải tiến hành thêm ít nhất vài năm nữa.
Ngoài ra, nghiên cứu trước đây đã phát hiện việc sử dụng nhiều loại kháng sinh cùng một lúc có thể phản tác dụng, làm cho vi khuẩn thậm chí còn kháng kháng sinh mạnh hơn. Đây có thể được đánh giá là một hướng tiếp cận “đường cùng“.
Nhưng rõ ràng, cuộc khủng hoảng kháng kháng sinh hiện nay đã đưa chúng ta vào thế phải làm bất cứ điều gì có thể. Các tổ chức y tế trên toàn thế giới vẫn đang tiếp tục cảnh báo về mối đe dọa nghiêm trọng của kháng kháng sinh. Nếu chúng ta không thể tìm ra các biện pháp mới để tiêu diệt vi khuẩn, chúng có thể gây ra 10 triệu cái chết mỗi năm vào giữa thể kỷ này.
Michael Kurilla, giám đốc bộ phận đổi mới lâm sàng tại Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, cho biết nghiên cứu mới này có thể được sử dụng làm nền tảng cho các nghiên cứu sâu hơn hướng đến việc kết hợp đa kháng sinh.
“Kháng kháng sinh đang đe dọa đẩy nền y tế của chúng ta trở lại thời kỳ tiền kháng sinh. Vì vậy, kết hợp các loại kháng sinh hiện có, một cách thận trọng thay cho từng loại kháng sinh riêng lẻ đã mất tác dụng, là một hướng tiếp cận được hoan ngênh“, Kurilla nói.
Nghiên cứu mới này vừa được công bố trên tạp chí Systems Biology and Applications.
Tham khảo ScienceAlert
