Việt Nam cần nỗ lực đẩy nhanh quá trình phục hồi kinh tế

Đây là nội dung được đưa ra thảo luận tại Diễn đàn Nhịp đập Kinh tế Việt Nam (VEP 2021) Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế – xã hội quốc gia (NCIF, Bộ Kế hoạch và Đầu tư), Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc (UNDP) và Đại học Fulbright Việt Nam (FUV) đồng tổ chức hôm qua (5/11).

Tại Diễn đàn, ông Đặng Xuân Quang, Phó Giám đốc phụ trách NCIF nhận định, COVID-19 đã tác động mạnh tới nền kinh tế thế giới cũng như Việt Nam trong suốt thời gian qua. Kinh tế Việt Nam năm 2021 diễn ra trong bối cảnh đại dịch ảnh hưởng nặng nề, toàn diện và kéo dài. Có tới 90.000 doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động hoặc nộp đơn phá sản trong chín tháng đầu năm 2021. Tăng trưởng GDP cho năm 2021 có thể giảm xuống dưới 2,5%.

Một cuộc khảo sát gần đây của UNDP và Trung tâm Phân tích và Dự báo thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam cho thấy 2/3 số hộ gia đình bị giảm thu nhập và hơn một nửa số hộ gia đình phải cắt giảm lương thực, thực phẩm. Tỷ lệ nghèo về thu nhập tạm thời tăng từ 10% lên 33,4% vào tháng 8 năm 2021.

Từ đây, bài toán đặt ra là làm thế nào để Việt Nam phục hồi nhanh chóng trong ngắn hạn với Kế hoạch phục hồi và duy trì tăng trưởng trong dài hạn, đồng thời chuyển đổi nền kinh tế theo hướng tăng trưởng xanh dựa trên năng suất, khả năng cạnh tranh, khả năng chống chịu, sự bình đẳng và hài hòa hơn giữa con người và hành tinh.

Cũng tại Diễn đàn, TS Võ Trí Thành, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM), nguyên thành viên Tổ Tư vấn Kinh tế của Chính phủ đánh giá, quý III/2021, kinh tế Việt Nam tăng trưởng – 6,17% đã như một nghịch lý trong bức tranh kinh tế nhiều quốc gia trên thế giới và trong khu vực đang lấy lại đà phục hồi và tăng trưởng dương. Điều này cho thấy, xét ở tầm vĩ mô, kinh tế Việt Nam đã bị lạc nhịp so với thế giới.

“Nếu như năm 2020 kinh tế Việt Nam được xem như là điểm sáng vì đã khống chế dịch COVID-19 thành công và giữ mức tăng trưởng dương thì đến năm 2021 tình hình dường như đã diễn tiến ngược lại. Chúng ta đã quá tự tin vào cách làm và những thành quả trong phòng chống dịch COVID-19 từ năm 2020 mà quên mất rằng bối cảnh 2021 đã thay đổi và đòi hỏi biện pháp cần phải thay đổi”, TS Võ Trí Thành nhận định.

Về triển vọng tăng trưởng kinh tế từ nay đến cuối năm 2021 và đầu năm 2022, theo TS Võ Trí Thành, vẫn còn tiềm ẩn nhiều biến số bất ổn, đòi hỏi Việt Nam cần phải linh hoạt trong chính sách hơn nữa.

Chia sẻ bức tranh toàn cảnh về kinh tế Việt Nam trong năm 2021 với những thuận lợi, cơ hội và khó khăn, thách thức trong bối cảnh đại dịch COVID-19, TS Trần Toàn Thắng, Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế – xã hội quốc gia, Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhấn mạnh: “COVID-19 không còn được coi là sự gián đoạn đơn thuần mà đã và đang làm thay đổi cấu trúc kinh tế cũng như các hành vi đầu tư sản xuất, tiết kiệm, tiêu dùng, tác động tiêu cực đến các động lực kinh tế trong ngắn hạn và trung hạn.

Trong thời gian tới, cần khẩn trương thực hiện các hỗ trợ đã công bố cũng như nghiên cứu thực hiện gói phục hồi tăng trưởng trong trung hạn, xây dựng chiến lược và kịch bản sản xuất kinh doanh trong điều kiện mới, đặc biệt cần có sự tiếp cận và tư duy chính sách mới trong giai đoạn tới. Các biện pháp thúc đẩy đầu tư công, đặc biệt là đầu tư cải thiện hạ tầng số và thúc đẩy doanh nghiệp áp dụng chuyển đổi số là cần thiết. Đồng thời, tận dụng gói hỗ trợ để phát triển một số ngành mũi nhọn, cải thiện chuỗi cung ứng và phát triển công nghiệp phụ trợ ở Việt Nam”.

Theo các chuyên gia, hiện nay đà phục hồi kinh tế của Việt Nam sau làn sóng bùng phát dịch COVID-19 lần thứ 4 đang được kỳ vọng vào gói hỗ trợ kinh tế quy mô lớn mới mà Chính phủ sắp thông qua. Tuy nhiên, ở chiều kích khác, Chính phủ cũng cần thận trọng và có những đánh giá tác động và giải pháp quản trị rủi ro từ gói kích thích mới này trong những kịch bản cụ thể.

Đối với việc phục hồi kinh tế sau đại dịch COVID-19, GS Jonathan Pincus, Chuyên gia kinh tế quốc tế cao cấp của UNDP cũng nêu rõ, hầu hết các quốc gia đều tập trung vào các chính sách nhằm tăng cường cung cấp tài chính dài hạn cho đầu tư công và tư nhân.

GS Jonathan Pincus phân tích: “Duy trì tỷ lệ đầu tư cao sẽ là yếu tố chính giúp quốc gia ứng phó với khủng hoảng và Chính phủ sẽ đóng vai trò quyết định. Ngay cả những quốc gia có thị trường tài chính sâu rộng như Mỹ và Đức, đã thành lập các thể chế công như ngân hàng phát triển và quỹ phúc lợi quốc gia để cung cấp vốn dài hạn cho các nhóm dự án đầu tư và người vay cụ thể thông qua cho vay trực tiếp, bảo lãnh khoản vay và các công cụ khác.

Những ví dụ như KfW của Đức, BNDES của Brazil và KDB của Hàn Quốc cho thấy cách các thể chế này có thể đóng góp vào chuyển đổi kinh tế, tài chính bao trùm và chuyển đổi sang năng lượng tái tạo. Cần ưu tiên cải cách các ngân hàng phát triển của Việt Nam như Ngân hàng Phát triển Việt Nam và Ngân hàng Chính sách xã hội khi đất nước phục hồi sau COVID-19 và xây dựng chiến lược đẩy nhanh tăng trưởng trong những năm tiếp theo của thập kỷ ”.

Hiện Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang xây dựng chương trình phục hồi kinh tế giai đoạn 2022-2023, đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết nhất cho Việt Nam trong thời gian tới. Chương trình giúp tháo gỡ nhiều điểm nghẽn về nguồn lực, cũng như định hướng đến các ngành, các vùng động lực tăng trưởng phục hồi sản xuất và kỳ vọng với việc thực hiện chương trình này việc phục hồi kinh tế của Việt Nam sẽ rõ ràng và nhanh chóng hơn nhưng cũng còn nhiều vấn đề cần đưa ra thảo luận cũng như cách thức để thực hiện chương trình.