Mỡ máu là một bệnh lý tim mạch đang có biểu hiện gia tăng ở nước ta. Bệnh gây ra các biến chứng khác như nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não.
Nguy cơ tai biến
Theo khảo sát của Hội Tim mạch, khoảng 30% dân số nước ta mắc bệnh máu nhiễm mỡ. Điều đặc biệt nguy hiểm nguyên nhân chính của căn bệnh này lại do thói quen ăn uống với những món ăn được nhiều người Việt mê mẩn như thịt chiên rán, lòng lợn, bia, rượu….
Theo PGS Trương Thanh Hương – Viện Tim mạch Quốc gia tỷ lệ người tăng mỡ máu ở Việt Nam tăng cao và đặc biệt theo nghiên cứu của bác sĩ Hương tỷ lệ trẻ nhỏ bị cholesterol máu cũng cao.
Bác sĩ Hương cho biết trường hợp của cháu Vũ T.A (8 tuổi) người gày gò, xanh xao. Gần đây, bé xuất hiện các u vàng trên vùng mặt. Bé đi khám da liễu và được bác sĩ bệnh viện da liễu giới thiệu sang gặp bác sĩ Hương.
Kết quả xét nghiệm Cholesterol máu tăng cao hơn ở mức cho phép. Bác sĩ Hương khám và cho biết cháu bé bị bệnh tăng cholesterol có yếu tố gia đình.
Được biết ông nội của bé cũng bị tăng mỡ máu. Bác sĩ khuyến cáo cả gia đình bé đi xét nghiệm và kết quả cả nhà bé bố mẹ, em trai 4 tuổi của bé cũng bị tăng cholesterol. Xét nghiệm thêm trong phả hệ anh em cùng ông nội với bé T.A thì có 3/5 cháu bị tăng cholesterol.
Hình ảnh mỡ máu
Bác sĩ Hương cho biết bố của bé làm nghề mổ lợn nên có gì ngon như tim, bầu dục là dành cho các con ăn vì nghĩ tốt cho bé. Đây cũng là điều kiện khiến bệnh tăng cholesterol yếu tố gia đình.
Bác sĩ Hương cho biết thời gian gần đây bà gặp nhiều trường hợp gia đình có nhiều người tăng cholesterol.
Hay như trường hợp của gia đình anh Đặng Ngọc N (34 tuổi, Hà Đông, Hà Nội), chỉ là những nốt u vàng vùng cánh tay, anh N đi khám đã phát hiện anh bị rối loạn cholesterol. Điều đặc biệt, anh trai của anh N cũng bị tai biến mạch máu não khi mới 43 tuổi do tắc mạch.
Bác sĩ tư vấn cả gia đình anh đi xét nghiệm thì nhiều thành viên trong gia đình cùng mắc hội chứng tăng mỡ máu. Hai con của anh N có 1 cháu bị tăng mỡ máu, còn cháu 5 tuổi chưa có hiện tượng này. Điều đáng nói, con gái anh N học lớp 4 chỉ có 24 kg nhưng cholesterol vẫn cao đột biến.
Các chất béo trong thực phẩm, nội tạng làm tăng nguy cơ mỡ máu
Theo bác sĩ Hương cholesterol bị rối loạn, tích tụ và dính vào xung quanh thành mạch máu, tạo thành mảng xơ vữa hẹp rồi gây tắc mạch. Bất cứ ở đâu có mạch máu, từ mạch máu não, mạch máu nuôi tim, thận, mắt… đều có thể bị bít tắc gây biến chứng.
Các nghiên cứu gần đây cho thấy nguy cơ biến cố tim mạch sớm ở bệnh nhân mắc bệnh cholesterol theo yếu tố gia đình cao gấp 10-13 lần so với người không mắc bệnh này. Thậm chí có trường hợp không được điều trị hạ lipid máu tích cực, bệnh nhân thường tử vong trước 35 tuổi do nhồi máu cơ tim.
Khi phát hiện tăng mỡ máu như thế, các thành viên trong gia đình đều được tư vấn điều chỉnh chế độ ăn. Một số trường hợp phải sử dụng thuốc. Với trường hợp này, bác sĩ Hương cho biết dựa vào thể trạng của từng thành viên, ví dụ có người dùng 1 loại thuốc, người phải dùng 2 – 3 loại thuốc để hạ mỡ máu. Có trường hợp mỡ máu nhiều phải lọc máu để loại bỏ mỡ.
Nguyên nhân gây mỡ máu
Ngoài yếu tố gia đình, bác sĩ Hương cho biết chế độ ăn cũng gia tăng bệnh lý rối loạn mỡ máu. Ví dụ những thực phẩm động vật như thịt bò, mỡ bò, thịt lợn (mỡ), thịt cừu, thịt gia cầm béo, bơ, kem, pho mát… và từ một số thực vật như dừa, sữa dừa, dầu dừa, dầu cọ, hạnh nhân, bơ thực vật chứa nhiều chất béo no.
Một số loại thức ăn chế biến sẵn như mì ăn liền (loại có chiên tẩm), các đồ ăn nhanh, đồ ăn đóng sẵn có chiên rán… cũng làm tăng nguy cơ rối loạn mỡ máu.
Ngoài ra, các thức ăn có cholesterol có nguồn gốc từ động vật và có nhiều trong lòng đỏ trứng, phủ tạng động vật.
Để phòng rối loạn mỡ máu, bác sĩ Hương nhấn mạnh cần có chế độ ít chất béo bão hòa, ít cholesterol, hạn chế tối đa chất béo không no. Ăn nhiều rau, hoa quả (nhiều lần trong ngày), ăn các loại ngũ cốc thay đổi và chế biến thô (bánh mì đen, gạo thô…), uống sữa không béo.
Ăn thịt nạc hoặc thịt gia cầm không da, tăng cường cá béo (nhiều dầu), ăn ít nhất 2 lần/tuần. Ăn nhiều đậu và đậu Hà Lan
Trong chọn dầu ăn, nên chọn các loại thực vật không bão hòa (dầu ô liu, dầu hướng dương, dầu đậu nành…
Tránh lối sống tĩnh tại, tăng cường vận động tối thiểu 30 phút/lần. Đặc biệt, ở những người tăng cân, béo phì cần giảm cân.
