Lịch sử Đảng bộ Quảng Bình nói chung, Đảng bộ TP. Đồng Hới nói riêng, cách đây gần 80 năm, chứng kiến một sự kiện lịch sử vô cùng quan trọng của phong trào cách mạng, đó là tháng 6/1945, tại nhà đồng chí Lê Bá Tiệp ở phường Đồng Đình (nay là phường Đồng Hải), Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên của Đồng Hới được thành lập mang tên Chi bộ Phố.
Trong những năm 1936-1939, phong trào cách mạng trên địa bàn toàn tỉnh đã phát triển mạnh, phía Bắc và Nam tỉnh lần lượt một số chi bộ cộng sản thành lập và lãnh đạo phong trào đấu tranh của quần chúng rất sôi nổi, rộng khắp, như: Chi bộ Mỹ Thổ-Trung Lực (Lệ Thủy), Chi bộ ga Kẻ Rấy (Bố Trạch), Chi bộ Bãi Đức (Tuyên Hóa)… Trong khi đó, tại trung tâm tỉnh lỵ TX. Đồng Hới, do ảnh hưởng của phong trào cách mạng trong tỉnh, quần chúng nhân dân trong thị xã đang hừng hực khí thế cách mạng, đòi hỏi phải có một tổ chức cộng sản ra đời làm hạt nhân lãnh đạo.
Tháng 6/1945, đồng chí Nguyễn Đình Chuyên và đồng chí Hoàng Văn Diệm đã đứng ra thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên ở Đồng Hới, lấy tên là Chi bộ Phố, gồm có 6 đảng viên. Chi bộ Phố của Đồng Hới được Tỉnh ủy công nhận là chi bộ chính thức, đồng chí Hoàng Văn Diệm làm Bí thư. Qua phong trào cách mạng mà chọn những phần tử tích cực tổ chức vào Mặt trận Việt Minh và các hội cứu quốc và phát triển đảng viên mới.
Chi bộ Phố ra đời đảm nhiệm vai trò hạt nhân chính trị lãnh đạo phong trào cách mạng Đồng Hới. Chi bộ đã xây dựng và phát triển các tổ chức đoàn thể cứu quốc, các hội viên của các tổ chức này hoạt động trên nguyên tắc bí mật, che mắt địch và liên hệ, phối hợp hành động với phong trào cách mạng ở các địa phương khác, như: Bố Trạch, Lệ Thủy…; đồng thời tạo niềm tin, sức mạnh mới cho các thế hệ yêu nước ở Đồng Hới cùng Đảng bộ và nhân dân Quảng Bình đứng lên khởi nghĩa tháng Tám, giành chính quyền về tay nhân dân.
Tại ga Thuận Lý đã kêu gọi công nhân tham gia “Hội Công nhân cứu quốc”. Chi bộ bí mật mở các lớp huấn luyện cấp tốc nhằm giác ngộ tinh thần cách mạng cho quần chúng. Chi bộ Phố đã lãnh đạo nhân dân thị xã khắc phục nạn đói, đẩy mạnh sản xuất, ổn định đời sống nhân dân; đẩy mạnh công tác xóa nạn mù chữ, hưởng ứng “tuần lễ đồng”, “tuần lễ vàng”, thành lập Trung đội Nam tiến vào Nam đánh giặc…
 |
Tháng 8/1945, thời cơ cách mạng bùng nổ đã chín muồi, Bác Hồ đã gửi thư kêu gọi toàn quốc Tổng khởi nghĩa: “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta. Nhiều dân tộc bị áp bức trên thế giới đang ganh nhau tiến bước giành quyền độc lập. Chúng ta không thể chậm trễ. Tiến lên! Tiến lên? Dưới lá cờ Việt Minh, đồng bào hãy dũng cảm tiến lên!”.
Trung tuần tháng 8/1945, hội nghị cán bộ Việt Minh toàn tỉnh họp tại Đồng Hới đã thống nhất kế hoạch lấy ngày 23/8/1945 làm ngày khởi nghĩa chung trong toàn tỉnh. Giành chính quyền cấp tỉnh và cấp huyện trước rồi thiết lập chính quyền cấp cơ sở. Huy động toàn dân tham gia khởi nghĩa, lấy lực lượng tự vệ làm nòng cốt…
Sáng 22/8/1945, Chi bộ Phố và Thị bộ Việt Minh mở cuộc họp phân công đảng viên về chỉ đạo cơ sở chuẩn bị hành động. Đêm 22/8, lệnh khởi nghĩa của Tỉnh bộ Việt Minh Cô Tám truyền xuống, các đồng chí trong Chi bộ thị xã và Thị bộ Việt Minh dẫn đầu các lực lượng tiến vào giành chính quyền ở thị xã. Dưới sự lãnh đạo của Chi bộ Phố, quần chúng cách mạng ở các phường nội thị Đồng Hới và các xã ngoại thành đã tự vũ trang bằng tất cả các loại vũ khí thô sơ, giương cao cờ đỏ sao vàng và biểu ngữ, hô vang khẩu hiệu “ủng hộ Việt Minh”, “Việt Nam độc lập muôn năm”, tiến vào TX. Đồng Hới chiếm cứ các công sở của Pháp, Nhật và tay sai… Đúng 8 giờ ngày 23/8/1945, UBND Cách mạng lâm thời ra mắt trước toàn dân và tuyên bố xóa bỏ chính quyền Nhật, Pháp và tay sai từ tỉnh đến cơ sở, chính quyền về tay nhân dân.
Chi bộ Phố tuy ra đời muộn hơn so với các chi bộ cộng sản khác trong tỉnh, nhưng đã nhanh chóng nắm bắt và lãnh đạo cuộc khởi nghĩa thành công ở TX. Đồng Hới, khẳng định vai trò vị trí lãnh đạo của một tổ chức cộng sản biết nắm thời cơ, vận động quần chúng, trực tiếp lãnh đạo nhân dân làm nên một câu chuyện thần kỳ trong lịch sử đấu tranh giành độc lập dân tộc; một tổ chức kiên trung, ý chí kiên cường kết tinh từ sự hy sinh của các đảng viên tiêu biểu trước họng súng quân thù, như: Bí thư Quách Xuân Kỳ, Phó Chủ tịch Ủy ban hành chính kháng chiến TX. Đồng Hới Đào Đàm và nhiều đồng chí đảng viên ưu tú khác nữa.
Với 6 đảng viên từ thuở ban đầu của Chi bộ Phố nhưng các đồng chí đã cùng đảng bộ trong toàn tỉnh làm nên một sự kiện lịch sử vĩ đại, chứng minh sự lãnh đạo tài tình, quyết tâm, sáng tạo, biết nắm thời cơ, huy động sức mạnh tổng hợp của toàn dân, đoàn kết chiến đấu giành chính quyền về tay nhân dân. Cách mạng tháng Tám thành công ở Đồng Hới không thể tách rời sự lãnh đạo của Chi bộ Phố-một tổ chức cộng sản biết phát huy sức mạnh bạo lực chính trị của quần chúng, kết hợp sự chỉ đạo tập trung, thống nhất của tỉnh với tinh thần yêu nước và ý chí tổ chức kỷ luật của cán bộ, đảng viên và nhân dân thị xã.
Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, Chi bộ Phố đã chỉ đạo xây dựng được một đại đội du kích thị xã và các trung đội du kích các xã, phường để xây dựng các hậu cứ vững chắc và phát huy sức mạnh chiến đấu của “ba thứ quân”, tạo điều kiện cho nhân dân thị xã đấu tranh, góp phần đưa kháng chiến đến thắng lợi hoàn toàn.
Đảng bộ và nhân dân TX. Đồng Hới (nay là TP. Đồng Hới) vốn có truyền thống đoàn kết, kiên trung mà hạt nhân thoạt kỳ thủy là Chi bộ Phố gắn bó máu thịt với nhân dân, phát huy tinh thần yêu nước, kiên quyết bảo vệ thành phố thân yêu trong bất cứ hoàn cảnh nào, thời gian nào. Trong chống Mỹ, Đảng bộ và nhân dân TX. Đồng Hới kiên cường chống trả biết bao cuộc ném bom của giặc Mỹ, bảo vệ thị xã, cùng cả tỉnh “chiến đấu giỏi, sản xuất giỏi” chi viện đắc lực cho cuộc đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc.
Gần 80 năm trôi qua (1945-2024), từ một chi bộ chỉ vẻn vẹn 6 đảng viên ngày nào nay đã phát triển thành một đảng bộ mạnh cả về số lượng và chất lượng, có hàng nghìn đảng viên. Chặng đường gần 80 năm xây dựng và trưởng thành của Đảng bộ thành phố khẳng định vai trò lãnh đạo đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng, của nhân dân, của quê hương, đất nước để tiếp tục lãnh đạo xây dựng TP. Đồng Hới ngày càng đổi mới, văn minh.
Năm 2024, kỷ niệm 20 năm thành lập TP. Đồng Hới, chúng ta không thể quên được một Chi bộ Phố gần 80 năm trước, một chi bộ cộng sản, một “hạt giống đỏ” năm nào nay đã sinh sôi, nảy nở và phát triển thành một Đảng bộ thành phố vững mạnh như ngày nay, kế tục xuất sắc sự nghiệp của Chi bộ Phố. 6 đảng viên năm ấy nay không còn nữa nhưng tinh thần, ý chí của họ, lý tưởng cao cả và sự nghiệp của họ trao truyền cho lớp lớp đảng viên của Đảng bộ thành phố hôm nay quyết tâm xây dựng thành phố ngày càng giàu đẹp.
Tạ Đình Hà
Nguồn Báo Quảng Bình: https://baoquangbinh.vn/chinh-tri/202408/gan-80-nam-chi-bo-pho-2220464/
