Độ xe là cách gọi phổ biến của hành vi tự ý thay đổi kết cấu xe. Việc độ xe chủ yếu diễn ra ở dòng xe AA có dung tích xi lanh (phân khối) nhỏ, từ 50cc trở xuống. Đối tượng sử dụng xe AA thường là học sinh từ 16 – 18 tuổi, còn ngồi trên ghế nhà trường và chưa đủ điều kiện được cấp giấy phép lái xe (GPLX). Các xe độ, thay đổi kết cấu với phân khối dưới 50cc có thể được độ lên 70cc đến 100cc. Việc độ xe nâng tốc độ không chỉ vi phạm pháp luật mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ tai nạn, mất an toàn giao thông.
Xe AA là các loại xe gắn máy có dung tích dưới 50cc và biển kiểm soát có ký hiệu “AA”. Theo Luật Giao thông đường bộ năm 2008, người từ 16 tuổi trở lên được phép điều khiển xe gắn máy có dung tích dưới 50cc tham gia giao thông mà không cần có GPLX. Đồng thời xe AA có giá thành rẻ, dễ sử dụng, tiết kiệm xăng, dễ sửa chữa và thay thế. Với những ưu điểm trên, xe AA là sự lựa chọn hợp lý của phụ huynh khi mua cho con, em đang đi học sử dụng.
Song vì là dòng xe dành cho người chưa có GPLX nên phân khối xe nhỏ, tốc độ thấp. Chính vì vậy, một bộ phận thanh, thiếu niên đã độ lại xe nhằm gia tăng công suất giúp xe khỏe hơn, tốc độ nhanh hơn không kém gì xe máy 70cc thậm chí 100cc. Việc độ xe khi tham gia giao thông là vi phạm pháp luật, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất trật tự, an toàn giao thông.
Việc tìm kiếm, tiếp cận các thông tin, bài viết chia sẻ kinh nghiệm độ xe; mời chào, mua bán các loại phụ kiện cần thiết khi nâng phân khối xe cũng rất dễ dàng. Chỉ lần lên mạng hoặc nền tảng xã hội, như facebook… gõ từ khóa độ xe, xe AA độ, xe AA bốc đầu… là có thể tìm được nhiều thông tin đa dạng; thỏa mãn mọi yêu cầu tân trang cho chiếc xe khỏe hơn, nhanh hơn để “khẳng định bản thân với bạn bè” của học sinh phổ thông.
Không khó để bắt gặp các thanh, thiếu niên điều khiển xe dàn hàng ngang, phóng nhanh vượt ẩu, lạng lách, đánh võng. Đặc biệt, vẫn còn tình trạng tụ tập, đua xe, bốc đầu bằng xe AA của các thanh, thiếu niên tại các tuyến đường như: Trần Can, 7 tháng 5… như nhiều cơ quan báo, đài đã đưa tin.
Em L.H. (17 tuổi, xã Thanh Luông, huyện Điện Biên) chia sẻ: Mỗi khi tan học hoặc được nghỉ nửa buổi em thường tụ tập cùng bạn bè ở Công viên Hoa Ban xem bốc đầu, đua xe; do chỗ này vắng, đường đẹp. Thông thường buổi chiều khoảng 3 giờ, buổi tối từ hơn 10 giờ trở đi sẽ có nhiều thanh, thiếu niên tầm tuổi em tụ tập lạng lách, phóng nhanh, thả tay hoặc bốc đầu trong đường đi của công viên Hoa Ban hoặc đường 7 tháng 5. Xe của các bạn đa số đều được độ nên chạy rất nhanh.
Trao đổi với phóng viên, anh T.T., thợ sửa xe tại huyện Điện Biên cho biết: Trào lưu đi xe máy AA mới nổi mấy năm gần đây. Đi xe này không cần giấy phép lái xe nên thích hợp cho học sinh sử dụng. Khách hàng đến độ xe chủ yếu là các thanh, thiếu niên mới lớn, thích thể hiện, khẳng định bản thân với bạn bè xung quanh… Thông thường muốn độ máy của xe lên 70cc, 100cc mà muốn xe bền, chạy được lâu, ít hỏng hóc thì có thể thay mới các bộ phận nguyên bản của máy 50cc có hiệu suất thấp thành các bộ phận có hiệu suất, mã lực cao hơn của máy 70cc, 100cc. Để độ hoàn thành thì cần thay thế biên xe, quả hơi, đầu bò và điều chỉnh một số bộ phận khác. Đây là những bộ phận quan trọng giúp máy khỏe, nâng cao tốc độ, mức giá để độ một chiếc xe trên 1 triệu đồng, tùy thuộc vào các yêu cầu của khách hàng cũng như chất lượng của các đồ được độ vào xe.
Không quá khó để hình dung hậu quả nặng nề và tiềm ẩn có thể gây ra với người điều khiển xe cũng như trật tự, an toàn của người tham gia giao thông; bởi đa phần người điều khiển xe độ đều trong lứa tuổi 16 – 18, đây là nhóm lứa tuổi chưa đảm bảo đủ các yếu tố về kiến thức, kĩ năng xử lý tình huống, kinh nghiệm khi điều khiển xe có phân khối lớn khi tham gia giao thông.
Thiết nghĩ để giảm thiểu tình trạng trên, gia đình, nhà trường và các cơ quan chức năng cần có biện pháp tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, ý thức của thanh, thiếu niên khi tham gia giao thông, tránh vì một thú vui thể hiện nhất thời mà gây nên những hậu quả đáng tiếc.
